Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından Google’da deprem izolatörü aramalarının hızla tırmanışa geçtiği görülüyor. Peki nedir bu sistem ve ne vaat ediyor? Onun hakkında ne biliniyor? birlikte bakalım…
Yüksek yapılarda sismik kuvvetlerin neden olduğu hasarları önlemek için deprem izolasyonu (temel izolasyonu) sistemi kullanılabilir. Deprem izolasyon sisteminde alt ve üst yapının ortasına askı veya bir dizi taşıyıcı mesnet konur. Sismik kuvvetler nedeniyle zemin sallandığında, süspansiyon zeminden üst yapıya kuvvet aktarımını önleyebilir veya azaltabilir.
Deprem izolatörü nedir?
Deprem izolatörleri, enerjiyi absorbe etmek ve bina üzerinde sönümleme etkisi oluşturmak için tasarlanmıştır. Bu sistem ile elde edilen yapıya esneklik kazandırıldığı için binalar sarsıntı kaynaklı hareketlere maruz kalmamaktadır. Bu sistem 1900’lerde tanıtıldı, ancak 1970’lerde sismik olarak sağlam binaların tasarımında pratik bir aşamaya ulaştı.
Sağlık Bakanlığı Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada sismik izolasyon için şu tanımlama yapıldı: ” Sismik izolasyon, binanın dayanım kapasitesini artırmak yerine binaya gelen sismik enerjiyi absorbe ederek deprem yüklerini azaltma veya binaların ömrünü uzatma esasına dayanan bir tasarım yaklaşımı olarak tanımlanabilir. Deprem anında ve sonrasında verilecek sağlık hizmeti düşünüldüğünde, deprem izolatörleri sağlık tesisleri için hayati bir rol oynamaktadır.
2021 tarihli yazıda şu bilgiler de yer alıyor:
Deprem izolatörlü hastane binaları şehrin en sağlam yapılarının ortasında yer alıyor. Elazığ’da 2020 Ocak ayında meydana gelen depremde zemininde 872 adet sismik izolatör bulunan Elazığ Fethi Sekin Şehir Hastanesi, deprem anında tüm operasyonel faaliyetlerini sürdürmüş ve hasar görmemiştir. Yine geçen yıl ekim ayında Seferihisar merkezli İzmir’i etkileyen ve can kaybına neden olan 6,6 büyüklüğündeki depremde 1.031 adet sismik izolatörün yerleştirildiği yapımı devam eden Bayraklı Şehir Hastanesi hasar görmemişti.
Geleneksel yüksek binalarda temel rijit olarak inşa edilir. Diğer bir deyişle, bir depremde, temelden yapıya yük aktarımı nedeniyle üst yapı, temel ve zemin ile birlikte hareket eder. Binanın üst kısımlarında yer değiştirme daha fazla olacak ve bina yüksekliğinin 2/3’üne kadar ulaşacaktır. Yapı rijit olduğundan, depremlerden kaynaklanan yanal kuvvetler hasara neden olabilir ve hatta binaların çökmesine (rezonans) neden olabilir.
Sismik kuvvetler kontrol edilemediğinden, yapıyı esnek hale getirmek, binaları sismik kuvvetlerden korumanın daha düzgün bir yoludur. Bu, yapının temeline deprem izolatörleri yerleştirilerek gerçekleştirilir. Bu izolatörlerin yer hareketinden dolayı yapıya etki eden yanal kuvvetler üzerinde büyük etkisi vardır. Sismik kuvvetlerle taban ve alt yapı hareket eder ve izolatör alt ve üst yapı ortasında esneme sağlar.
Bu sayede üst yapı titreşimden daha az etkilenir. Temel yalıtımı, yapının sertliğini etkili bir şekilde azaltır ve yapı üzerindeki atalet kuvvetlerini azaltır. Ayrıca deprem kuvvetinin doğal frekansını düşürür ve rezonans oluşumunu pürüzlendirir.
Rijit temele sahip yapının sıfır doğal periyodu olacaktır. Zemin hareket ettiğinde yapı üzerinde zemin ivmesine eşit bir ivme oluşur. Burada zemin ile yapı arasındaki bağıl yer değiştirme sıfır olacaktır. Ancak esnek bir yapıda (deprem izolatörleri kullanan yapılarda) doğal periyot sonsuzdur. Bu nedenle, zemin hareket ettiğinde yapı üzerinde rastgele bir ivme oluşmaz ve bağıl yer değiştirme, taban yer değiştirmesine eşit olacaktır.
Deprem izolatörleri kullanmanın avantajları nelerdir?
Deprem izolatörleri kullanmanın olası faydaları aşağıda listelenmiştir. Tabii ki, bu konuda kesinlikle bir uzmana danışmaya değer:
- Temel yalıtımı sağlamak, depreme karşı güçlü bir bina inşa etmenin etkili bir yolu olabilir.
- Binaların içindeki mülklerin hasar görmesini önleyebilir.
- Yapıya daha fazla stabilite sağlayabilir.
- Temel yalıtımı, sismik enerjiyi yapılar üzerinde dağıtmanın uygun bir yoludur.
- Deprem anında yapı elemanlarının plastik deformasyonu önlenebilir.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir
-
Deprem bulutu nedir? Deprem havası diye bir şey var mı?
-
Artçı sarsıntı nedir? Pioneer Sarsıntısı nedir?
-
Deprem çantası nasıl hazırlanır?
-
Türkiye Beyin Sarsıntısı Tehlike Haritası
-
Doğu Anadolu Fay Hattı
-
Richter Ölçeği nedir?
